Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ phát biểu mở đầu họp báo

Phát biểu mở đầu họp báo, Thứ trưởng Nguyễn Hữu Độ cho biết, thực hiện Nghị quyết 29/NQ-TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo; Nghị quyết số 88/2014/QH13 về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; Quyết định số 404/QĐ-TTg ngày 27/3/2015 của Thủ tướng chính phủ về phê duyệt Đề án đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; Luật số 43/2019/QH14 về Luật Giáo dục (Luật Giáo dục năm 2019), Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đã tổ chức thẩm định các sách giáo khoa được biên soạn theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Với chủ trương xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa; có một số sách giáo khoa cho mỗi môn học được quy định trong Nghị quyết 88 của Quốc hội, Bộ GDĐT đã tiếp nhận 49 bản mẫu sách giáo khoa của 9 môn học và hoạt động giáo dục ở lớp 1, từ 3 nhà xuất bản có chức năng xuất bản sách giáo khoa gửi về đề nghị thẩm định. Sau một thời gian thẩm định sách giáo khoa với quy trình nghiêm ngặt, cách thức triển khai khoa học, khách quan, công khai, minh bạc, cùng sự rà soát độc lập của Bộ, ngày 21/11/2019, Bộ trưởng Bộ GDĐT ký Quyết định số 4507/QĐ-BGDĐT Phê duyệt Danh mục sách giáo khoa lớp 1 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông.

Báo cáo chi tiết về kết quả thẩm định và phê duyệt danh mục sách giáo khoa lớp 1 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học – Thái Văn Tài cho biết, ngày 22/12/2017, Bộ GDĐT đã ban hành Thông tư số 33/2017/TT-BGDĐT quy định về tiêu chuẩn, quy trình biên soạn, chỉnh sửa sách giáo khoa; tiêu chuẩn, tổ chức cá nhân biên soạn sách giáo khoa; tổ chức và hoạt động của Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa (Thông tư số 33). Ngày 24/6/2019, Bộ GDĐT ban hành Kế hoạch số 544/KH-BGDĐT về việc tổ chức thẩm định sách giáo khoa lớp 1 biên soạn theo Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGDĐT và Thông báo số 543/TB-BGDĐT về việc tổ chức thẩm định sách giáo khoa lớp 1.

Hết thời hạn thông báo, Bộ GDĐT đã tiếp nhận sách giáo khoa từ 03 đơn vị đề nghị thẩm định, gồm Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Tổng số có 49 bản mẫu sách giáo khoa đối với 09 môn học ở lớp 1, cụ thể như sau: môn Tiếng Việt: 6 bản mẫu; môn Toán: 6 bản mẫu; môn Đạo Đức: 6 bản mẫu; môn Tự nhiên - Xã hội: 5 bản mẫu; môn Giáo dục thể chất: 4 bản mẫu; môn Nghệ thuật (Âm nhạc): 5 bản mẫu; môn Nghệ thuật (Mĩ thuật): 5 bản mẫu; Hoạt động trải nghiệm: 6 bản mẫu; môn Tiếng Anh: 6 bản mẫu.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học Thái Văn Tài báo cáo quá trình thẩm định sách giáo khoa tại họp báo

Song song với việc tiếp nhận bản mẫu sách giáo khoa gửi về thẩm định, tháng 7/2019, Bộ trưởng Bộ GDĐT ký quyết định thành lập 9 Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa các môn học và hoạt động giáo dục lớp 1 biên soạn theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Các Hội đồng này gồm đầy đủ các thành phần là nhà giáo; cán bộ quản lý giáo dục; nhà khoa học có kinh nghiệm, uy tín về giáo dục; đại diện cơ quan, tổ chức có liên quan, đặc biệt có ít nhất 1/3 tổng số thành viên là nhà giáo đang giảng dạy ở cấp học tương ứng.

Sau khi tiếp nhận bản mẫu sách giáo khoa từ Ban Tổ chức, mỗi thành viên Hội đồng nghiên cứu độc lập (15 ngày). Tiếp đó Hội đồng làm việc tập trung để thảo luận (07 ngày) gồm các nội dung: nghe tác giả báo cáo về nội dung bản mẫu sách giáo khoa, thảo luận tập trung công khai về bản mẫu sách giáo khoa, công bố kết quả trực tiếp cho tác giả để tác giả biết nội dung chi tiết đánh giá của Hội đồng và thảo luận tiếp thu, chỉnh sửa, đồng thời có ý kiến phản biện lại Hội đồng (nếu có).

Dựa vào các tiêu chí, tiêu chuẩn và các yêu cầu cần đạt của từng bản mẫu sách giáo khoa theo quy định tại Thông tư số 33, Hội đồng tiến hành thẩm định từng bản mẫu sách giáo khoa và kết luận theo ba mức: “Đạt”, “Đạt nhưng cần sửa chữa”, “Không đạt”. Sau 2 vòng thẩm định, kết quả có 38/49 bản mẫu sách giáo khoa lớp 1 ở tất cả 9 môn học/hoạt động giáo dục (77,70%) được đánh giá mức “Đạt”; có 11/49 bản mẫu sách giáo khoa lớp 1 ở 6 môn học/hoạt động giáo dục (22,3%) được đánh giá ở mức “Không đạt”.

Tiếp nhận các bản mẫu sách giáo khoa lớp 1 được Hội đồng thẩm định đánh giá mức “Đạt”, Bộ GDĐT tiếp tục tiến hành các bước rà soát, kiểm tra cuối cùng về các nội dung liên quan đến tính pháp lí đối với sách giáo khoa để trình Bộ trưởng Bộ GDĐT phê duyệt. Ngày 21/11/2019, Bộ trưởng Bộ GDĐT ký Quyết định số 4507/QĐ-BGDĐT Phê duyệt Danh mục sách giáo khoa lớp 1 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông. Theo đó, có 32 sách giáo khoa của 8 môn học và hoạt động giáo dục được phê duyệt trong lần này. Cụ thể, môn Tiếng Việt, Toán, Đạo đức, Mĩ thuật, Âm nhạc mỗi môn có 5 cuốn sách giáo khoa; môn Tự nhiên và xã hội có 3 cuốn; Giáo dục thể chất có 1 cuốn; Hoạt động trải nghiệm có 3 cuốn.

Hàng trăm cơ quan báo chí tham dự họp báo

Trả lời câu hỏi của phóng viên về 6 bản mẫu sách giáo khoa được Hội đồng thẩm định đánh giá “Đạt” nhưng chưa được phê duyệt lần này, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Tiểu học Thái Văn Tài cho biết, tất cả đều thuộc môn Tiếng Anh. Đây là môn học tự chọn ở lớp 1, giống như môn Tiếng dân tộc thiểu số. Bộ GDĐT sẽ công bố danh mục sách giáo khoa được phê duyệt cho phép sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông vào lần sau. Lần này chỉ gồm sách của các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc.

Sách giáo khoa tạo điều kiện cho giáo viên, học sinh phát huy tính chủ động, sáng tạo

Đánh giá chung về các sách giáo khoa, theo Vụ trưởng Thái Văn Tài các cuốn sách đều được tác giả xây dựng công phu, cẩn thận, tâm huyết trên cơ sở tuân thủ định hướng đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông, với trọng tâm là chuyển mục tiêu giáo dục từ chú trọng truyền thụ kiến thức sang giúp học sinh hình thành, phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực. Đây là sự khác biệt cơ bản và lớn nhất của sách giáo khoa mới so với sách hiện hành.

Nhiều sách giáo khoa lớp 1 được Bộ trưởng Bộ GDĐT phê duyệt để sử dụng trong chương trình giáo dục phổ thông mới có quan điểm biên soạn riêng, cấu trúc sách mới, hiện đại, tiếp cận với cách biên soạn sách của các nước tiên tiến trên thế giới nhưng vẫn bảo đảm phù hợp với điều kiện nhà trường và học sinh tiểu học Việt Nam. Các sách bảo đảm tính “mở”, linh hoạt, tạo điều kiện cho giáo viên, học sinh phát huy tính chủ động, sáng tạo theo định hướng và quy định của Chương trình giáo dục phổ thông 2018.

Đối với các bản mẫu sách giáo khoa xếp loại “Không đạt”, TS Thái Văn Tài cho biết, hầu hết các tác giả đều có nguyện vọng và gửi đơn (thông qua nhà xuất bản) đề nghị về Bộ GDĐT để được tiếp tục chỉnh sửa, biên soạn lại theo góp ý của các Hội đồng và tiếp tục trình thẩm định lại theo quy định. Bộ GDĐT sẽ tổ chức thẩm định các bản mẫu này như thẩm định lần đầu vào tháng 12/2019.

Về việc đăng tải công khai chế bản điện tử của sách giáo khoa để mọi người dân sớm được tiếp cận, Vụ trưởng Thái Văn Tài cho biết, sách giáo khoa liên quan Luật xuất bản, Luật Sở hữu Trí tuệ, trong đó có Luật Sở hữu bản quyền, quyền lớn nhất là của tác giả, tiếp đó là nhà buất bản. “Đến nay, Bộ GDĐT công bố những sách giáo khoa được quy định đúng thẩm quyền. Còn về quy định công bố đối với bản sách điện tử, bản PDF sẽ được quy định trong thời gian tới”, Vụ trưởng nói. 

Bộ GDĐT sẽ hướng dẫn địa phương lựa chọn sách giáo khoa

Tại họp báo, vấn đề lựa chọn sách giáo khoa mới sử dụng trong các cơ sở giáo dục phổ thông được báo chí quan tâm, đặt câu hỏi. Trả lời vấn đề này, Vụ phó Vụ Giáo dục Trung học - PGS.TS Nguyễn Xuân Thành cho biết, theo Luật Giáo dục 2019 đã quy định: “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định việc lựa chọn sách giáo khoa sử dụng ổn định trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo".

Vụ phó Vụ Giáo dục Trung học - PGS.TS Nguyễn Xuân Thành giải đáp các câu hỏi của báo chí xung quanh vấn đề lựa chọn sách giáo khoa

Thực hiện quy định trên, Bộ GDĐT đang xây dựng Thông tư để hướng dẫn thực hiện theo đúng quy định của Luật. Thông tư này sẽ hướng dẫn việc lựa chọn sách giáo khoa theo từng môn học, hoạt động giáo dục ở các cấp học và không quy định cứng là các UBND tỉnh phải chọn tất cả sách giáo khoa của các môn học trong cùng một bộ hay chỉ được chọn một bộ sách giáo khoa cho địa phương. Căn cứ vào điều kiện thực tế của địa phương, UBND tỉnh xây dựng các tiêu chí để lựa chọn được sách giáo khoa phù hợp với nhu cầu và điều kiện tổ chức dạy học tại tỉnh thành.

Trong Thông tư hướng dẫn lựa chọn sách giáo khoa, Bộ GDĐT sẽ quy định cụ thể thành phần của Hội đồng lựa chọn sách giáo khoa để căn cứ vào đó, UBND tỉnh, thành phố thực hiện. Thành phần sẽ bao gồm các nhà quản lý giáo dục, nhà khoa học, đặc biệt chiếm tỷ lệ đa số là các giáo viên trực tiếp giảng dạy môn học đó ở cấp học. Dự thảo Thông tư về lựa chọn sách giáo khoa của Bộ GDĐT sẽ không cứng nhắc mà linh hoạt để việc lựa chọn sách giáo khoa đảm bảo tính phù hợp với điều kiện của từng vùng miền, địa phương.

Trước câu hỏi của phóng viên bày tỏ lo ngại tiêu cực có thể xảy ra khi địa phương lựa chọn sách giáo khoa, Vụ phó Vụ Giáo dục Trung học - Nguyễn Xuân Thành nói: "Trong hướng dẫn để các địa phương lựa chọn sách giáo khoa, Bộ GDĐT đã tính đến việc này. Đó là giao cho các thành viên hội đồng xây dựng tiêu chí; ở cấp trường phải tham khảo ý kiến của giáo viên trong trường, phụ huynh, để khi lựa chọn có sự đồng ý đạt đến mức nhất định thì mới công bố sách giáo khoa được dùng. Tiếp đó mới công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng", ông Nguyễn Xuân Thành cho biết. 

Dự thảo Thông tư lựa chọn sách giáo khoa đang được Bộ GDĐT xây dựng, lấy ý kiến rộng rãi theo quy định biên soạn, ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Sau khi tiếp thu tất cả ý kiến của các bên liên quan, Thông tư sẽ được hoàn thiện để sớm trình Bộ trưởng phê duyệt ban hành, kịp thời gian để các địa phương tổ chức lựa chọn sách giáo khoa đáp ứng yêu cầu năm học mới.

Theo lộ trình được Bộ GDĐT đặt ra, trước tháng 3/2020 các địa phương phải hoàn thành việc lựa chọn và công bố danh mục sách giáo khoa sử dụng trong các trường phổ thông của tỉnh. Từ tháng 3 đến tháng 5/2020, Sở GDĐT cùng các nhà xuất bản tổ chức tập huấn sử dụng sách giáo khoa cho giáo viên triển khai chương trình giáo dục phổ thông mới với lớp 1.

Bộ GDĐT sẽ triển khai công tác kiểm tra, giám sát, hướng dẫn các địa phương, các Nhà xuất bản thực hiện tốt các khâu lựa chọn sách giáo khoa lớp 1, tổ chức tập huấn sử dụng sách giáo khoa theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018, thực hiện việc in và phát hành sách giáo khoa đảm bảo đủ số lượng, kịp thời về tiến độ thời gian cho năm học 2020-2021 và các năm học tiếp theo.

*Tài liệu đính kèm: Quyết định phê duyệt Danh mục sách giáo khoa lớp 1 sử dụng trong cơ sở giáo dục phổ thông